Boswachter Mark Kras werkt in Nationaal Park Hollandse Duinen voor Staatsbosbeheer en blogt voor Toeractief. Deze keer vertelt hij over werk en recreatie in het Groene Hart van de toekomst.
Onlangs hebben we het dak van de uitbouw bij ons thuis veranderd. Van een woestijn met kiezels en bitumen naar een groene oase met verschillende soorten sedum (of vetkruid). Het was nog een hele onderneming: kiezels van het dak af, doek, onderlaag en zoden met planten erop. Ladder op, ladder af. Ik had de dag erna niet als enige spierpijn van het sjouwen.
De laatste handeling die ik mijn vrouw zag uitvoeren, was een zakje met bloemzaad uitstrooien. In de matten met sedum zitten al een tiental soorten vetkruid, die goed tegen langdurige droogte kunnen en niet te diep wortelen. Maar wat extra soortenrijkdom en kleur kan geen kwaad, dus voegden we een handjevol bloemen toe.
Snelle recreatiegroei
Ook in de recreatiegebieden waar ik werk is een diversiteit aan natuur te vinden, maar dit is niet altijd zo geweest. In de jaren zeventig nam de behoefte aan recreatiemogelijkheden toe. Waar we eerst nog met de auto langs ANWB-routes reden en picknickten in de berm, wilden we al snel wandelen in het bos, langs rietkragen en natuurlijk picknicken op een veld. Eerst nog op een kleedje, daarna al gauw aan banken en tafels. Rond steden werden hele recreatiegebieden gecreëerd, vaak van vlak boerenland met koeien. Opgaand groen met her en der een veldje wat zo snel mogelijk aan de recreatiebehoefte moest voldoen.
Nabij Zoeterwoude in Zuid-Holland ontstond zo een rechthoekig perceel met bomen en een paalkampeerplaats, de Weipoortse Vliet. De bomen die hier werden geplant, waren vooral geselecteerd uit inheemse soorten die snel groeien. De ondergrond bepaalde vervolgens wat er kwam te staan. Dit betekende dat een beperkt aantal soorten gebruikt kon worden. Vooral essen en populieren werden destijds in de nieuwe recreatiegebieden veel aangeplant. Een bijkomend voordeel was dat het bos geld zou opleveren als de bomen gekapt werden. Na zo’n kap kunnen er dan weer snelle groeiers geplant worden en begint de cyclus opnieuw. Recreatie mogelijk maken en hout produceren gaan dan hand in hand, was de gedachte. Dat ging een tijd goed, totdat…
Toekomstbestendige bosopstand
… er de afgelopen jaren vanuit het oosten een schimmel oprukte. Bossen, of eigenlijk meer eensoortige boomgroepen, zijn kwetsbaar voor zo’n schimmel, omdat deze essentaksterfte veroorzaakt. Reden om dit jaar bij de reguliere kap van bomen in de Weipoortse Vliet uit te kijken naar een breder assortiment aan boomgroepen om te planten. Ik gebruik het woord ‘boomgroep’, omdat ik hier het woord ‘bos’ niet op zijn plaats vind. Een bos is rijker aan soorten die samen een natuurlijke omgeving vormen waarin ze elkaar versterken.
Die ontwikkeling vraagt om rust en niet om voortdurend grootschalige ingrepen. Na de kap zal het beheer in de Weipoortse Vliet dus kleinschaliger en minder ingrijpend worden. We stappen daarmee uit de cyclus van het hele oppervlak in één keer aanpakken en zullen in de toekomst steeds terugkomen om gerichter bomen uit de boomgroep te halen. Maar ook zal af en toe een hele groep verwijderd worden.
Om dat werk in de toekomst beter uit te kunnen voeren, zullen vaste paden worden gemaakt waarover de machines kunnen rijden. Zo krijgen we een goed beheerbare, toekomstbestendige bosopstand, die een variatie aan soorten en momenten van werken omvat. En dat geldt niet alleen voor de Weipoortse Vliet, maar voor meer van dit soort recreatiegebieden in Zuid-Holland.
Gebalanceerd genieten
Ik ben benieuwd of ons sedumdak ook zo in balans komt. En we dus niet steeds ad hoc op het dak moeten werken of hele nieuwe zoden met sedum moeten ophijsen om de boel opnieuw in te richten. Of zou de spierpijn van de eerste keer een voorbode zijn van nog vele uren intensief klussen? In ieder geval genieten we nu al dagelijks van ons nieuwe dak en ik hoop, en weet eigenlijk wel zeker, dat onze bezoekers dat ook doen van de mooie gebieden die aan ons beheer zijn toevertrouwd.
NB In de Weipoortse Vliet lag tot voor kort een paalkampeerplaats. Deze is sinds 1 juni gesloten. Staatsbosbeheer heeft besloten om landelijk alle paalkampeerplaatsen te sluiten. Te veel oneigenlijk gebruik (te grote groepen, zwerfvuil, overlast van andere bezoekers) en een gebrek aan boswachters om toezicht te houden, betekent dat we de kwaliteit niet op orde konden houden.
Boswachter Mark Kras is op Twitter en Instagram te volgen als @boswachtermark en hij schrijft regelmatig blogs op www.boswachtersblog.nl en www.natuurfotografie.nl
