Boswachter Mark Kras werkt in Nationaal Park Hollandse Duinen voor Staatsbosbeheer en blogt voor Toeractief. In deze blog vertelt hij over het onthaasten in 2020, oud en nieuw in de natuur.
Zoals ieder jaar zullen veel mensen de laatste weken van 2020 hebben gebruikt om te onthaasten. Menige wandeling en fietstocht zullen hebben geholpen om in balans te blijven in alle hectiek van het afgelopen jaar. Als boswachters zijn we natuurlijk trots dat we de zorg morgen dragen voor alle gebieden waar dit onthaasten mogelijk is. Maar naast deze zorg dragen, ben ik ook zelf op pad gegaan. Het viel me op dat bij mij langzaam de behoefte aan bewegen in de natuur veranderde in steeds meer oog hebben voor mijn omgeving. Waar ik eerst beende langs wandelroutes, stoempte over fietspaden en van vogelhut naar uitkijkpunt racete, opende zich in de laatste weken mijn ogen, oren en neus. Vervolgens kreeg ik ook in mijn hoofd weer ruimte om meer en meer te gaan nadenken over mijn omgeving en de lessen van 2020.
Oud
Tijdens mijn wandeling in het vogelgebied De Wilck, tussen de intensieve landbouwgebieden nabij het Zuid-Hollandse Zoeterwoude, floten de smienten hun winterroep. Ze graasden op de weilanden waar komend voorjaar de grutto’s hun jongen weer proberen groot te krijgen. Het is boerenland dat decennialang bijzonder rijk was aan vele soorten planten en dieren. Maar de tijd dat er een goede match was tussen de menselijke economische activiteiten en de mogelijkheden voor wilde natuur om er te leven is er al lang niet meer. Alleen daar waar er veel moeite wordt gedaan om die situatie in stand te houden fluiten de smienten. Daar hoor je in de lente nog de roep van de koning van de Nederlandse weidevogels de grutto. Wie geluk heeft hoort de zang van de prins van het vliegende lied: de veldleeuwerik. Het is oude glorie die ongekend waardevol is, maar kostbaar om in stand te houden.
Nieuw
Op een vogeltrip over de Zuid-Hollandse eilanden kwam ik terecht in een vogelhut. Via een lange gang, die mij verborgen hield voor eventuele vogels voor de hut, kwamen we in een futuristisch optrekje. Hier was duidelijk veel zorg én geld aan besteed. Terwijl wij door de wat laaggeplaatste kijkgaten keken, kwam er een moeder met een stel tienerdochters binnen. Ze wierpen een snelle blik naar buiten maar gingen toen vlug aan de slag met waar ze voor kwamen en waar de vogelhut zich prima voor leende; plaatjes voor Instagram schieten.
Visdieven
Terwijl de fotoshoot in volle gang was, hipte vanaf een tak, onopgemerkt door de dames, een roodborst de hut binnen. Het was duidelijk dat de roodborst de voordelen van menselijk bezoek wist te benutten. De door mij verloren boterhamkruimels pikte hij snel op. Buiten werden we blij verrast door een groepje grote zaagbekken. In formatie ‘stoomden’ zij door de wateren rondom de aangelegde slikplaten en tussen de vloten waarop buien lagen. Ik herkende de installatie als een uitnodiging voor visdieven en kluten om er te komen broeden. De buizen bleven even een raadsel tot ik de bergeenden op de slikken ontwaarde. Ah ja, bergeenden zijn holenbroeders. En bij gebrek aan berg met hol is een buis wellicht een alternatief. Het project ademde aan alle kanten nieuwe natuur en kosten nog moeite waren gespaard om er een succes van te maken.
Onthaasten in een boek
De laatste dagen van het jaar waren grijs en kort. Veel gelegenheid om boeken te lezen. Een prettige en leerzame bezigheid die er in de hectiek van het werkzaam jaar veelal bij inschiet. Het prachtige boek ‘Wat bomen ons vertellen’ van Valerie Trouet kan ik zeker aanraden. Het leest als een detective. Via de kennis van jaarringen in stokoude en zelfs fossiele bomen wordt steeds duidelijker welke invloed klimaat en weer hebben gehad op mensen die duizenden jaren geleden op deze aardbol leefden. En natuurlijk zet het je aan het nadenken over de huidige klimaatcrisis.
Natuur in de stad
Een boek waar ik aarzelend in begon is het boek ‘Darwin in de stad’ van Menno Schilthuizen. De eerste bladzijden lezen als schuurpapier. Niet dat het lastig te lezen is, maar de stad als waardevolle soortenrijke plek omarmen schuurt zelfs bij een boswachter van het Haagse Bos. Een groot deel van de soorten in de stad zijn soorten die zich snel aanpassen aan de betonnen leefomgeving. Soms komen ze er al jaren voor en houden ze stand in een kleine enclave. Maar vaak komen ze van duizenden kilometers en krijsen ze groengeel door het stedelijk zwerk, achternagezeten door een slechtvalk die een torenflat een prima vervanging van een rotsklif vindt.
De laatste jaren zie je ook steeds meer aandacht voor natuur in de stad. Een mooi project dat uit Frankrijk is overgewaaid is het met stoepkrijt schrijven van de soortnaam bij planten in de stad. De Obsidentify app van waarneming.nl helpt hierbij doordat de app de soort voor je op naam brengt op basis van een foto van de plant. Een van de mooiste soorten is de nieuwkomer straatliefdegras.
Uitdaging
Natuur en dus ook mensen zijn gebaat bij diversiteit en rijkdom zit hem vooral in verscheidenheid. Dat betekent dat we op de ene plek moeten blijven investeren in het behoud van natuur waarvan we de waarde kennen. Op een andere plek kunnen we ruimte benutten om nieuwe natuur te ontwikkelen waar mensen, dieren en planten profijt van hebben. En tot slot moeten we oog houden voor wat zich op onverwachte plekken ontwikkelt en hoe we daar ruimte aan bieden. En ondertussen valt er zoveel te genieten in je eigen straat, het park, de weide, het bos en de vele benoemde natuurgebieden die Nederland rijk is.
Boswachter Mark Kras is op Twitter en Instagram te volgen als @boswachtermark en hij schrijft regelmatig blogs op www.boswachtersblog.nl en www.natuurfotografie.nl
