De eerste keer dat ik een bosuil tegenkom, schrik ik me dood. Voor Zuid-Hollandse boerderijen staan traditiegetrouw lindes. In deze holle bomen nestelen kauwtjes. De vogels wonen in een soort flat. Bij wijze van grap klop ik aan. Dat had ik beter niet kunnen doen…
Tekst en foto’s: Mark Kras
Ik schrik, stap achteruit, grijp mijn camera. Met veel misbaar klautert een dier omhoog in de holle stam. Hoog boven me lijkt de boom te exploderen. Veren fladderen rond, gekrijs klinkt, een grote bruine vogel knalt uit de boom. Pas als het dier op afstand is, krijg ik het in beeld. Een bosuil.
Geruisloze jager
Vandaag glijdt mijn verrekijker langzaam omhoog langs de vertrouwde bast van een Haagse beuk. Zouden ze er zijn? Het weer is rustig, warm zelfs. Zeker voor een dinsdag in november. Prima weer om na een succesvolle nacht jagen op je vertrouwde plek uit te buiken. Bosuilen zijn bijzonder honkvast. Ze jagen vanaf uitvalsposten in een omgeving van zo’n vierentwintig tot veertig hockeyvelden (die in tegenstelling tot de variabele oppervlakte van voetbalvelden precies een halve hectare groot zijn). Een leefgebied dat de dieren op hun duimpje kennen en waar ze in dodelijke stilte jagen. Want het verendek van de uil is speciaal aangepast om onhoorbaar te kunnen vliegen. Zo horen zij hun prooi beter. Omdat de oren van uilen op ongelijke hoogte aan de zijden van hun brede kop zitten, kunnen ze ook uitmuntend de diepte inschatten. Uilen leven vooral in een soundscape, een landschap van geluid. Een wereld waarvoor wij mensen ons, door alle ongevraagde verkeersherrie, in het Haagse Bos steeds meer afsluiten. Tot mijn verdriet zie ik steeds meer wandelaars met oortjes in of koptelefoons op door het bos lopen. Gevolg is dat we steeds dover worden voor die weldadige natuur om ons heen. Bosuilen zitten dus niet op uitkijkposten, maar op luisterposten. Vooral de bosmuizen van het Haagse Bos beleven benauwde nachtelijke uurtjes als de bosuilen op jacht gaan.
Leestip: De Uil van Stephen Moss (vertaald door Robbert-Jan Henkes). Meer info: amboanthos.nl
Volwassen worden is linke soep
Nu het herfst is, laten de mannen van zich horen. De boodschap: ‘Hup jeugd, opzouten. Het is tijd om op zoek te gaan naar je eigen plek! Dit gebied is van pa en ma.’ De jongen hebben geen zorg meer nodig. Tijd voor de ouders om aandacht aan elkaar te geven. Al roepend bevestigen ze hun levenslange band. Bosuilen worden maximaal tien jaar oud. Als uilskuiken of takkeling hangen ze rond het nest en zijn ze een gemakkelijke prooi voor de havik die nestelt bij Paleis Huis ten Bosch. In het eerste jaar gaan dan ook veel jongen dood. Op de takken rond het nest wordt gevoed door pa en ma. Liefst natuurlijk in dekking, maar als er te veel pottenkijkers of loslopende honden in de buurt zijn, zoeken de dieren hogere, vaak kalere takken op. Daar waar de havik jaagt. Wat dat betreft, is het een goed idee om in het broedseizoen honden aan te lijnen. Dat geeft uilskuikens meer kans om groot te worden.
Boswachters aan het werk
Niet alleen hoog boven de grond, ook de bosbodem van het Haagse Bos krioelt van het leven. Boswachters werken er hard aan om dat intact te houden of zelfs te verbeteren. Tijdens boswerk werken we vooral vanaf de paden. Daklozen vragen we om zo snel mogelijk hulp te zoeken en in ieder geval het bos te verlaten. Afval ruimen we samen met vele vrijwilligers snel op én we vertellen aan eenieder die het horen wil, hoe bijzonder het bos is. Mijn voorgangster Jenny was hier een kei in. Of de bosuil waar ik nu naar kijk dezelfde is als de uil van vijf jaar geleden, toen ik in het Haagse Bos begon, is onmogelijk te zeggen. Dat het een andere uil is dan vijftien jaar geleden is zeker. Toen begon mijn gewaardeerde, nu overleden collega Jenny hier. Maar de uil in deze beuk zal nog lang Jenny’s uil zijn.
Wandeltip: het boswachterspad Haagse Bos (5 km). Zie staatsbosbeheer.nl
