In Nederland hoef je niet ver te reizen om prachtige dingen te ontdekken, zelfs niet in de winter. Tijdens een boswandeling kun je bijzondere paddenstoelen tegenkomen die juist in deze koude maanden opvallen. Hier zijn 8 winterpaddenstoelen om naar uit te kijken. Toeractief geeft je ook een paar tips om deze overwinteraars te spotten.
1. De gele trilzwam
Onze persoonlijke favoriet is de gele trilzwam. Niet alleen om zijn naam, maar ook om zijn uiterlijk. Deze slijmachtige zwam, Tremella mesenterica genaamd, siert dode takken met zijn felgele verschijning. Deze slijmachtige schimmel zie je tot en met maart op dode takken van bomen. In de winter valt deze extra op omdat er dan geen bladeren meer zijn. De gele trilzwam gedijt goed in vochtige omstandigheden en geeft het bos kleur tijdens sombere dagen. Net een klein drilpuddinkje eigenlijk.
2. Judasoor
De judasoor, ook bekend als Auricularia auricula-judae, is een opvallende winterpaddenstoel die tot in december te vinden is op afgestorven takken van de vlier en ander loofhout. De zwam dankt zijn naam aan de vorm, die lijkt op een oorschelp. Met zijn grijze donshaartjes en de voorkeur voor een vochtige omgeving valt de judasoor op tijdens winterwandelingen. Wat deze paddenstoel extra bijzonder maakt, is dat hij eetbaar is en veel wordt gebruikt in de Japanse en Chinese keuken.
3. Winterhoutzwam
De winterhoutzwam, wetenschappelijk bekend als Fomes fomentarius, is een intrigerende winterpaddenstoel die zijn naam dankt aan zijn verschijningsperiode: de winter. Met zijn platte hoed, variërend van grijs tot roodachtig donkerbruin, is deze zwam te vinden op dode berken-, eiken- en beukenbomen. De hoed vertoont fijne haartjes en een golvende rand. De winterhoutzwam voegt een vleugje mysterie toe aan het winterse boslandschap.
4. IJshaar
De echte geluksvogels spotten tijdens een winterwandeling zogenaamd ijshaar, een zeer zeldzaam fenomeen. Het verschijnt op beukentakken zonder schors wanneer de temperatuur net onder het vriespunt ligt en de luchtvochtigheid hoog is. Dit fragiele verschijnsel lijkt op delicaat haar en ontstaat door de stofwisseling van schimmels. Ben je zo’n enorme geluksvogel? Raak het ijshaar dan niet aan en blaas ook niet. Het is enorm teer en smelt direct.
5. Echte tonderzwam
Soms lijkt het wel een (versteend) wespennest, zo groot worden sommige hoeden van de echte tonderzwam. Een zwam die uit kan dijen tot een diameter van maar liefst 50 centimeter (!). Deze paddenstoel wordt niet warm of koud van de winter en groeit redelijk traag. Ze kunnen wel tientallen jaren oud worden en omdat de groei zo langzaam gaat, zitten ze stevig vast aan hun gastheer. Deze paddenstoel gedijt op dode of halfdode bomen, bij voorkeur berkenbomen. Een opvallende verschijning tijdens een winterwandeling (in het bos).
6. Porseleinzwam
De porseleinzwam, een winterse parel, betovert bossen met zijn delicaat witte verschijning op dode takken en houtsnippers. Deze kleine paddenstoel, behorend tot het geslacht Oudemansiella, lijkt op fijn porselein en gedijt goed in de koude maanden. Zijn subtiele witte hoed en elegante steel voegen een vleugje winterse pracht toe aan het boslandschap. De porseleinzwam is een subtiel kunstwerk van de natuur dat liefhebbers van winterse flora zeker zal bekoren.
7. Dennenvoetzwam
De dennenvoetzwam, ook bekend als Fomes fomentarius, is een opvallende winterpaddenstoel die vaak wordt aangetroffen op de stammen van dode of verzwakte naaldbomen, met een voorkeur voor dennen. Herkenbaar aan zijn harde, platte en waaiervormige structuur, varieert de kleur van deze zwam van bruin tot zwart. Historisch gezien werd de dennenvoetzwam gebruikt als tondelzwam voor vuuraansteking en heeft het ook medicinale toepassingen.
8. Gekraagde aardster
De gekraagde aardster, wetenschappelijk bekend als Geastrum triplex, is een opvallende paddenstoel die vooral in de herfst en winter te vinden is. Deze paddenstoel dankt zijn naam aan de karakteristieke kraagvormige structuur. In eerste instantie lijkt het op een gesloten bol, maar na verloop van tijd opent het zich en ontstaat er een bol met een omgekrulde kraag eromheen. Deze intrigerende verschijning maakt de paddenstoel een geliefd onderwerp voor natuurliefhebbers en fungiforen.
Tips om winterpaddenstoelen te spotten
1. Kies het juiste weer: paddenstoelen gedijen goed bij vochtig weer. Na regenachtige dagen zijn ze vaak beter zichtbaar.
2. Onderzoek dode bomen en takken, want winterpaddenstoelen leven vaak op dode en halfdode bomen. Inspecteer deze dus goed tijdens je wandeling.
3. Kijk op ooghoogte en houd je blik niet alleen op de grond gericht. Sommige paddenstoelen bevinden zich namelijk op bomen en takken.
In de winter is wandelen heerlijk. Zorg dat je warm op pad gaat met deze tips tegen koude voeten.
