Over handige houten paden slingeren we tegenwoordig een weg door drassig landschap. In ons waterrijke land kom je namelijk geregeld moeras tegen. Van de Groote Peel in Limburg tot in Drenthe en de Moerputten bij het Brabantse Den Bosch: moerasland hoort bij Nederland en zijn geschiedenis. Veel historie bleef dan ook geregeld in het moeras achter of fantasie kwam ervan tot leven.
De Romeinen hadden er een aardige kluif aan: het Hollandse land doorkruisen waar het drassig werd. In 1910 werd nog de gouden Peelhelm gevonden, de vergulden zilveren helm van een Romeinse soldaat. Turfsteker Gebbel Smolenaars vond de schat uit de vierde eeuw na Christus in de Limburgse Peel, samen met een mantelspeld, ruiterspoor, buideltje met Romeinse munten en de overblijfselen van een paardentuig. Smolenaars stelde de vondst tentoon in zijn huisje: voor tien cent mochten geïnteresseerden komen kijken. Het Rijksmuseum van Oudheden kocht de helm later op. Wat er met de soldaat en zijn spullen werkelijk is gebeurd, blijft altijd een vraag. Feit is dat het moeras hier een stukje eeuwenoude geschiedenis voor ons bewaarde. Nog ouder dan de herinneringen aan de Romeinse soldaat zijn de overblijfselen van het bekende meisje van Yde dat in de negentiende eeuw werd aangetroffen. De restanten van dit tienermeisje stammen uit de tijd rond het begin van de jaartelling. Haar haren, botten en tanden bleven al die tijd bewaard in het veen.
Dwaallichten
Moerasland zorgde door de eeuwen heen voor uitdagingen en tragische momenten, maar het gaf ook bijzondere volksverhalen. Zo zijn er sprookjes over het moerasvrouwtje, dat mensen naar zompig land zou lokken en dampen en nevels boven moerassen brouwt. Ook werd tot nog niet zo heel lang geleden in sagen gepraat over dwaallichtjes: dansende, blauwachtige vlammetjes die boven het moeras werden gezien. Inmiddels is bekend dat dit natuurverschijnsel ontstaat door moerasgassen die spontaan ontbranden. Vroeger geloofde men echter dat dit zielen waren die voorbijgangers naar het moeras wilden leiden, dat het om dwergen ging of om geesten die verborgen schatten aanwezen. De lichtjes werden ook wel gezien als de moerasvariant van sirenes bij het water: een lokmiddel om reizigers van hun weg te verleiden. Op de paadjes blijven dus.
In Romeinse voetsporen
Moeras heeft de eigenschap zijn bezoeker vaster en dieper te doen zakken, in het bijzonder wanneer er bewogen wordt. Een gevaarlijke omstandigheid en breinbreker voor onder anderen de Romeinen. Om toch voort te komen, bedachten zij een systeem met palen of boomstammen die op het drasland konden worden gelegd. Nog altijd zijn de knuppelpaden een kleine herinnering aan deze uitvinding.
Moeras in Nederland
De Oostvaardersplassen vormen het grootste moeras van Nederland. Andere moerasgebieden zijn het Naardermeer, de Wieden, de Weerribben, de Alde Feanen en de Nieuwkoopse Plassen. Ook in natuurgebieden de Groote Peel en de Moerputten vind je moeras.
Wil je graag wandelen door moerasgebied? Bekijk dan deze wandelroute door de Weerribben-Wieden of deze route door de Oostvaardersplassen.
